Ճամփորդում ենք Տավուշում

Դիլիջան

Դիլիջան քաղաքի անվան ստուգաբանության վերաբերյալ կան բազմաթիվ վարկածքներ, որոնք, որպես կանոն, ժողովրդական բանահյուսության արդյունք են։ Ամենահայտնի տարբերակի համաձայն բնակավայրը անվանվել է ի հիշատակ Դիլի անունով մի հովվի։ Դիլին ինքնամոռաց սիրահարված էր իր իշխանավոր տիրոջ դստերը և նույնիսկ մոռացել էր իրենց միջև առկա բազմաթիվ տարբերությունների մասին։ Մի օր իշխանը իմանալով այդ մասին, հրամայում է Դիլիջանի խիտ անտառներում այնպես մոլորեցնել հովվին, որպեսզի ոչ ոք այլևս նրան գտնել չկարողանա։ Իսկ հովվի մայրը օր ու գիշեր լացելով փնտրում էր մինուճար որդուն՝ «Դիլի՜, Դիլի՜ ջան» կանչելով։

Ջուխտակ վանք

Մեկ այլ վարկածի համաձայն «դիլի ջան» նշանակում է «քաղցր լեզու» և տեղացիների անուշ բարբառի պատճառով տեղանքին տվել են «Դիլիջան» անվանումը։

Ջուխտակ վանք անվանումը ժողովրդական է։ Ջուխտակը ունի երկու եկեղեցի (որից էլ ստացել է իր անունը’ «Ջուխտ»’ նշանակում է զույգ) Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի և Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ։ Եկեղեցիների պատերին կա նաև արձանագրություններ որոնցում հիշատակվում են նաև Պետրոսի վանք և Գիշերավանք անվանումները։

Իջևանի դենդրոպարկ

Իջևանի դենդրոպարկ գտնվում է Տավուշի մարզի Իջևան քաղաքում։ Դենդրոպարկում կա 650 ծառ ու թուփ։ Բույսեր կան բոլոր մայրցամաքներից՝ բացառությամբ Ավստրալիայի։

Գտնվում է Աղստև գետի աջ ափին՝ գետի հին հունի տեղում, որը ծածկված է հողի շերտով։

Իջևանի դենդրոպարկը հիմնադրվել է 1962 թվականին՝ Լյուդվիգ Սայադյանի կողմից։ Դենդրոպարկում է գտնվում աշխարհում միակ արջատխլենու արահետը, կան հսկա սեյբաներ, վայրի լիմոնենիներ, վայրի խնձորենի։ 2015 թ.-ի դրությամբ դենդրոպարկի տնօրենը Մեխակ Սայադյանն է՝ Լյուդվիգ Սայադյանի որդին։

Աղստև (գետ

Աղստև, Ախստև, Աղաստև, Աղստաֆա, Աղստաֆինկա, գետ, հոսում է Հայաստանում և Ադրբեջանում։ Այն սկիզբ է առնում Փամբակի լեռներից։ Սկզբում մի փոքրիկ առվակ է, սակայն Դիլիջանի մոտ հորդանալով դառնում է ջրառատ գետ։ Սնվում է գերազանցապես ձնհալքից և անձրևաջրերից։ Վտակներից հայտնի են Գետիկը և Ոսկեպարը, որոնցից առաջինը հոսում է Միափորի և Արեգունի լեռների միջև ընկած կիրճով։ Խորությունը մեծ չէ, սակայն վարարումների ժամանակ դառնում է խիստ վտանգավոր։ Երկարությունը 133 կմ է, այդ թվում Հայաստանում 99 կմ։ Ջրի ծախսը՝ 8,22 խմ/վ, հոսքը 256 միլիոն խմ։

Հայաստանի տարածքում Աղստևի վրա կառուցված է Բերքաբերի ջրամբարը, իսկ գետի ստորին հոսանքում (Արդրբեջանի տարածքում)՝ Աղստևի ջրամբարը։ Ադրբեջանում կոչվում է «Աղստաֆաչայ»։

Ծռվիզի վանք

Մատուռը կառուցվել է մոտավորապես 5-7 դարերում։ Ըստ բնագիրներին մատուռի պատերին, վրացի իշխան Գեորգին (1156-1184 թվականներին) ազատել է վանքը հարկերից։ Նաև հայտնի է, որ գմբեթը վերանորոգել է 1213 թվականին աթաբեկ Իվանե Զաքարյանը։ Մորո-Ձորո մատուռը 1980 թվականին ենթարկվել է վերանորոգման։ Այժմ գտնվում է նորմալ վիճակում։

Վանքի Սբ. Աստվածածինը փոքր քառախորան կենտրոնագմբեթ եկեղեցի է՝ կառուցված 5-րդ դարում մոխրագույն բազալտի տաշած քարերով՝ կրաշաղախով (նախնական ծավալը պահպանվել է մինչև գմբեթարդները)։ 6-7-րդ դարերում սրբատաշ բազալտով վերակառուցվել են գմբեթակիր կամարները, գմբեթարդները և գմբեթը։ Խորանները ներսից պայտաձև են, դրսից՝ կիսաշրջանաձև (բացառությամբ դրսից ուղղանկյուն հարավային խորանի)։ Արևելյան խորանի գմբեթակիր կամարների խոյակները և նրանց միջև ձգվող հորիզոնական գոտին ունեն նշտարաձև, ստորին մասում՝ հյուսածո զարդաքանդակների շարքեր։ Մորո Ձորո վանքը բարգավաճել է 12-13-րդ դարերում և դարձել Մահկանաբերդի գավառի հոգևոր կենտրոններից։ Եկեղեցին հարուստ է վիմական արձանագրություններով։ Դրանցից առավել արժեքավորն ու պատմական նշանակություն ունեցողը Սբ. Աստվածածին եկեղեցու հյուսիսային խորանի գմբեթարդի՝ Վրաստանի Գեորգի 3-րդ թագավորի՝ Թամարա թագուհու հոր արձանագրությունն է, որում ասվում է, որ 1177-78 թվականներն Մահկանաբերդի տեր և վանքի հովանավոր իշխան Քուրդ Արծրունին վանքն ազատել է բոլոր հարկերից, իսկ այդ վճիռը հաստատել է վրաց Գեորգի թագավորը։ Կան նաև սպասալարների տոհմի ականավոր դեմքերի նվիրատվական արձանագրություններ։ 1197 թվականին իշխան Իվանե Զաքարյանը և իր քույր Նանան նորոգել են վանքը, վերականգնել Սբ. Աստվածածին եկեղեցու գմբեթը և ծածկը։ 1213 թվականին եղբայրներ Իվանե և Զաքարե Զաքարյան իշխանները վերստին նորոգել են վանքը և նրա վանահայր հաստատել հայր Եվագրին։ Մորո Ձորո վանքը մոնղոլական արշավանքներից հետո կորցրել է իր արտոնությունները, միաբանությունը ցրվել է, և Սբ. Աստվածածին եկեղեցին գործել է մինչև 19-րդ դարը՝ որպես ծխական եկեղեցի։ 1980-ական թվականներին վերանորոգվել են վանքի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու գմբեթն ու խորանների ծածկերը։ Հուշարձանի շուրջը տարածվում է պատմական Ծռվիզ ավերակ գյուղատեղին, որտեղ հետագայում հիմնվել է Նոր Ծռվիզ գյուղը։ Ծռվզի եկեղեցին Աղստևի հովտի 5-րդ դարից կանգուն մնացած հուշարձան է, որի հին մասեչը խիստ ուշագրավ են իրենց քանդակներով ու ձևերով։

Մակարավանք

Մակարավանք, Ագռավավանք, 13-րդ դարի հայկական վանական համալիր Հայաստանի Տավուշի մարզում, Աչաջուր գյուղից 3 կմ հարավ-արևմուտք, Պայտաթափ լեռան լանջին։ Մակարավանքի համալիրն իր զարդաքանդակների ինքնատիպությամբ, հարստությամբ և բազմազանությամբ դասվում է Աղթամարի, Բղենո-Նորավանքի, Գանձասարի շարքին և կարևոր տեղ գրավում հայ ճարտարապետության մեջ։

Վանքը երբեմն կոչվել է նաև Ագռավավանք։

Կատունի արգելոց

Կատունի կենսոլորտային արգելոց, պետական բնական արգելոց, որը 2000 թվականի հունվարից ստացել է կենսոլորտային կարգավիճակ։

Ստեղծվել է 1991 թվականի հուլիսի 25-ին, գտնվում է Կենտրոնական Ալթայի բարձր լեռնային շրջաններում։ Մակերեստ 151 664 հեկտար է։ Կենտրոնական մասը գտնվում է Ուստ-Քոքս գյուղում։ Կատունի և Ալթայի արգելոցները մտցվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային մշակույթի և բնության ժառանգության մեջ «Ալտայի ոսկե լեռներ» անունով (1998)։ 2000 թվականին արգելոցը ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Մարդը և կենսոլորտը» ծրագրի կենսոլորտային պահուստների համաշխարհային ցանցում։ Ներառված է Ալթայ-Սայանի էկոշրջանի արգելոցների և ազգային պարկերի ասոցիացիայի կազմում։

Աղավնավանք

Աղավնավանք, 12 – 13-րդ դարերի կիսավեր հայկական վանքային համալիր Հայաստանի Տավուշի մարզի համանուն գյուղում։ Հայտնի է նաև Անապատ Սբ. Աստվածածին և Աղնաբաթի վանք անուններով։ Գտնվում է Աղնաբաթ անտառամասում, որն առանձնանում է այստեղ աճող և բարձր գնահատվող կենի (կարմրածառ) ծառատեսակով։ Եկեղեցուց մոտ 50 մետր հեռավորության վրա, գետափին, ծառերով շրջապատված զբոսախնջույքի սեղան կա։

Սևանա լիճ

Սևանա լիճ, բարձրլեռնային քաղցրահամ խոշոր լիճ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում՝ ծովի մակարդակից մոտ 1900 մետր բարձրության վրա։ Այն երկրագնդի քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է Հարավային Ամերիկայի Տիտիկակա լճից հետո։

Լճի երկարությունը 70 կմ է, առավելագույն լայնությունը՝ 55 կմ։ Հայելու մակերեսը կազմում է 1260 կմ², որով ամենախոշորն է Հարավային Կովկասի տարածքում։ Միջին խորությունը 46.8 մ է, ամենախոր վայրը՝ 83 մ։ Ջրի ծավալը 32,92 մլրդ մ³ է։ Սևանա լիճը Շորժայի ստորջրյա թմբով բաժանվում է 2 մասի՝ Մեծ Սևանի (37.7 մ միջին խորություն) և Փոքր Սևանի (50.9 մ)։

Սևանա լիճը Հայկական բարձրավանդակի՝ մեծությամբ երրորդ լիճն է՝ Վանա լճից և Ուրմիոյից հետո։ Ի տարբերություն այդ երկուսի՝ բաց լիճ է և ունի քաղցրահամ ջուր։ Լիճ են թափվում 28 մեծ ու փոքր գետակներ որոնցից են՝ Արգիճի, Մասրիկ, Գավառագետ, Կարճաղբյուր, Վարդենիս, Ձկնագետ, սակայն սկիզբ է առնում միայն մեկը՝ Հրազդանը։ Վերջինիս շնորհիվ ջրերի տարեկան արտահոսքը կազմում է 0.7 կմ³։

Լճի ծագումնաբանական վարկածներից մեկի համաձայն՝ այն առաջացել է չորրորդական ժամանակաշրջանում։ Գոյացել է հրաբխային գործունեության հետևանքով՝ միջլեռնային տեկտոնական իջվածքում սառցադաշտային և ձնհալոցքային ջրեր լցվելու արդյունքում։ Չորս կողմում առանձնակի շրջապատում են Արեգունու, Սևանի, Վարդենիսի, Գեղամա լեռները։

Սևանա լճի ջրերը Հրազդան գետի միջոցով ոռոգում են Արարատյան դաշտը։ Հրազդան գետի վրա կառուցված 6 էլեկտրակայանները ձևավորում են հանրապետության ամենամեծ՝ Սևան-Հրազդան կասկադը։ Խորհրդային իշխանության տարիներին լճի մակարդակը զգալիորեն իջել է, ինչի հետևանքով տարածաշրջանում առաջացել է էկոլոգիական խնդիր։

1978 թվականին ստեղծվել է Սևան ազգային պարկը։ Ջրի մակարդակը վերականգնելու համար կառուցվել է Արփա-Սևան (48.3 կմ, 1963–81 թվականներ), ապա՝ Որոտան-Արփա ջրատարները (21, 6 կմ, 2004 թվական)։

Հաշվետվություն

Հունվար

Փետրվար

Մարտ

Ապրիլ

Մայիա

Round the world – Alone

English 04.05.2023

Անցածի կրկնություն

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Ինչի՞ է հավասար 1,73 , 2,563 , 0,82 , 11,729 , 1,6 , 529,1 , 837,2, 61,9, 0,01 թվերից ամենամեծի և ամենափոքրի գումարը։
837,2+0,01=837,21

2) Խորանարդի բոլոր կողերի երկարությունների գումարը 132 սմ է։ Գտե՛ք նրա ծավալը։
132:12=11
11x11x11=1321

3) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) 8x + 3 = 14,          դ) 3x – 57 = 88,          է) 6 = 11 – x,
x = (14 – 3) : 8 x = (88 + 57) : 3 x = 11 – 6
x = 11 : 8 x = 145 : 3 x = 5
x = 1,375 x = 145/3 = 48 1/3

բ) 3x + 7 = 10,           ե) 6 + 7x = 16,            ը) 18 = 9x – 13:
x = (10 – 7) : 3 x = (16 – 6) : 7 x = (18 + 13) : 9
x = 3 : 3 x = 10 : 7 x = 31 : 9
x = 1 x = 10/7 x = 31/9 = 3 4/9

գ) 5x – 10 = 2,            զ) 4x = 48,
x = (2 + 10) : 5 x = 48 : 4
x = 12 : 5 x = 12
x = 2,4

4) Քանի՞ օր է 3 միլիոն ժամը։
3000000:24=125000

Լրացուցիչ(տանը)

5) Կատարե՛ք գործողությունները.

ա) (283 ⋅ 63 + 26650 ։ 13) ⋅ 4 – 182=79516

բ) (20808 ։ 18 – 89112 ։ 1128) ⋅ 5=5385

գ) 23056 – (15300 + 185) ։ 163=22061

դ) (41000 – 8512) ։ 262 + (261 ։ 29) ⋅ 30=397

6) Քանի՞ ժամ է միլիոն շաբաթը։
24×7=168
168×1000000=168000000

7) Արտահայտե՛ք՝

ա) գրամներով. 10 կգ 20 գ, 16 տ 5 ց 30 կգ 8 գ.
1020 գ, 16.530.008 գ

բ) քառակուսի մետրերով. 150 կմ2, 10 կմ2 30 մ2։
150000000 մ², 10000030 մ²

8) Ասում են, որ այն հարցին, թե ինքը քանի աշակերտ ունի, մեծ փիլիսոփա և մաթեմատիկոս Պյութագորասը պատասխանել է. «Իմ աշակերտների կեսն ուսումնասիրում է մաթեմատիկան, մեկ քառորդը՝ բնությունը, մեկ յոթերորդը ժամանակն անցկացնում է ուռ խորհրդածությունների մեջ, իսկ մնացած մասը 3 օրիորդներ են»։ Քանի՞ աշակերտ ուներ Պյութագորասը։

25x = x – 3
25x = 28 (x – 3)
25x = 28 x — 28×3
84 = 28 x — 25 x
84= 3 x

Տասնորդական կոտորակների բաժանումը

1) Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 8,368 ։ 2 = 4,184,          դ) 10,5 ։ 7 = 1,5, 

բ) 17,024 ։ 4 = 4,256,         ե) 6,25 ։ 125 = 5, 

գ) 0,0225 ։ 15 = 0,015,       զ) 10,08 ։ 24 = 4,2:

ա) 8,368 ։ 2 = 4,184

2) Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 40,25 ։ 2,3 = 17,5,           դ) 35,601 ։ 0,01 = 35,601, 

բ) 4,221 ։ 0,63 = 6,7,          ե) 0,13464 ։ 0,396 = 3,4, 

գ) 30,303 ։ 33,3 = 9,1,         զ) 9,3456 ։ 10,62 = 8,8:

3) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) 3,87x = 7,74 = 2,          գ) 0,32x = 0,48 = 1,5,

բ) 8,13x = 24,6339 = 3,03,      դ) 7,25x = 9,425 1,3։

4) Ուղղանկյան երկարությունը 26,53 դմ է, իսկ մակերեսը 465,8668 դմ² է։ Գտե՛ք ուղղանկյան լայնությունը։
465,8668:26,53=1756 դմ

Լրացուցիչ(տանը)

5) Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 1000 ։ 0,25=4000 ,     դ) 1295 ։ 0,37=3500 ,          է) 888 : 0,37=2400,

բ) 169 ։ 1,3=130 ,          ե) 276 ։ 2,3=120 ,               ը) 302 : 0,2=1510 ,

գ) 7920 ։ 3,6=2200 ,        զ) 10572 ։ 8,81=1200 ,         թ) 4451 : 44,51=100։

6) Աստղանիշի փոխարեն դրե՛ք համեմատման համապատասխան նշանը, որպեսզի ստացվի ճիշտ անհավասարություն.

ա) 1234 ։ 26 > 12,34 ։ 26 ,        գ) 0,1901 ։ 2 < 1901 ։ 2 ,

բ) 741 ։ 9,4 > 74,1 ։ 9,4 ,           դ) 7,26 ։ 5,17 < 7260 ։ 5,17 ։

7) Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 52,3527 ։ 3,27=16,01     գ) (–19,558) ։ (–7,7)=2,54          ե) (–0,90216) ։ 0,14=6,444

բ) (–32,8) ։ (–8,2)=4      դ) 0,1938 ։ 0,51=0,38                 զ) (–0,0101) ։(–10,1)=0,0001

8) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) (–8) ⋅ x = –24       գ) (–3) ⋅ x + 1 = +22
(-24)։(-8)=3 22-1=21 21:(-3)=-7
x=3 x=-7

բ) (–7) ⋅ x = +42        դ) (+8) ⋅ x + 1 = +1
42:(-7)=-6 x=0
x=-6

Ամփոփիչ աշխատանք

• Ի՞նչ է բջիջը։

Միմյանցից խիստ տարբերվող այնպիսի օրգանիզմներ, ինչպիսիք են՝ բակտերիաները, բույսերը, սնկերը, կենդանիները, այդ թվում նաև մարդը, ունեն միևնույն կառուցվածքային միավորը: Այդ տարրական կառուցվածքային միավորը, որից կազմված են բոլոր օրգանիզմները կոչվում է բջիջ:

• Որո՞նք են բջջի բաղադրության հիմնական քիմիական տարրերը։

Բոլոր տիպի կենդանի օրգանիզմների բջիջները կազմված են անկենդան բնության մեջ հանդիպող քիմիական տարրերից. գերակշռում են ածխածինը (C), ջրածինը (H), թթվածինը (O), ազոտը (N):

• Որո՞նք են բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերը։

Կորիզ, Բջջաթաղանթ, Ցիտոպլազմա և Օրգանոիդներ։

• Ի՞նչ նշանակություն ունի բջջաթաղանթը։

Պաշտպանում միջավայրի ազդեցությունից, ապահովում շրջակա նյութերի հետ փոխանակումը:

• Ի՞նչ է հյուսվածքը։

Բջիջների այն խումբը,որոնք ունեն նույն ձևը, կառուցվածքը, ծագումը, կատարում են նույն ֆունկցիան և միմյանց հետ միացած են միջ բջջային նյութով, որոնք էլ կոչվում են հյուսվածք:

• Ի՞նչ հյուսվածքներ ունեն բույսերը։

Շարկցական, Էպիթելային, Նյարդային և Մկանային։

• Կենդանական ի՞նչ հյուսվածքներ գիտեք։

Գոյացնող
Ծածկող
Հիմնական
Փոխադրող
Մեխանիկական

• Ե՞րբ է լույսը բեկվում:

Մի թափանցիկ միջավայրից մյուսի մեջ անցնելու ժամանակ լույսը բեկվում է և անկման կետում լույսի ճառագայթը փոխում է իր ուղղությունը ։

• Ի՞նչ է ոսպնյակը:

Ոսպնյակը դա թափանցիկ ապակե մարմին է որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևութով։

• Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ:

Հավաքող ոսպնյակների կիզակետը այդ ճառագայթների միացման կետն է։

• Նշի՛ր հայելիների տեսակները:

Հայելիները լինում են` հարթ, ուռուցիկ և գոգավոր:

• Որո՞նք են վեգետատիվ օրգանները և ի՞նչ գործառույթներ են կատարում:

Ապահովում է բույսի գոյությունը` աճը, զարգացումը, սնուցումը, պաշտպանությունը, նյութափոխանակությունը:

• Որո՞նք են գեներատիվ օրգանները և ի՞նչ գործառույթներ են կատարում:

Ապահովում է բույսի սեռական բազմացումը` սեռական բջիջների միաձուլումը, պտուղների առաջացումը, սերմերի տարածումը:

• Որո՞նք են արմատի գործառույթները:

• Արմատը բույսը ամրացնում է հողին,
• Արմատով բույսը հողից կլանում է ջուր և նրանում լուծված նյութեր,
• Արմատի միջոցով բույսը կարող է բազմանալ:
• Արմատի ի՞նչ ձևափոխություններ գիտեք:

Առանցքաին, Փնջաձև։

• Ի՞նչ է ընձյուը:

Ցողունը իր վրա դասավորված տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ:

• Ի՞նչ գործառույթներ է կատարում ցողունը:

Ցողունը հիմնականում կատարում է հենարանի դեր ընձյուղի մյուս մասերի համար:

Օրինակ

Տերև, ծաղիկ, սերմ, պտուղ և այլն:

• Ի՞նչ նշանակությւն ունեն տերևները:

Տերևը կատարում է ջրի գոլորշիացում և կարգավորում ջրի քանակը: Տերևներով հնարավոր է բազմացում:

Ծաղկավոր բույսերի օրգանները:Արմատ։Ընձյուղի կառուցվածքը և նշանակությունը

1. Որո՞նք են վեգետատիվ օրգանները և ի՞նչ գործառույթներ են կատարում:
   Դրանք ապահովում են բույսի սննդառությունը, շնչառությունը, աճն ու զարգացումը, ինչպես նաև վեգետատիվ բազմացումը։
2. Որո՞նք են գեներատիվ օրգանները և ի՞նչ գործառույթներ են կատարում:
   Ծաղիկը, պտուղը և սերմը բույսի գեներատիվ բազմացման օրգաններն են։
3. Որո՞նք են արմատի գործառույթները:
   Արմատներով բույսն ամրանում է հողին։Այն կազմված է գլխավոր,հավելյալ և կողքային արմատներից։
4. Արմատի ի՞նչ ձևափոխություններ գիտեք:
   Առանձգական և փնջային:
5. Ի՞նչ է ընձյուը: Ո՞րն է ընձյուղի գլխավոր գործառույթը:
   Մեկ վեգետատիվ շրջանում զարգացող ցողունն իր տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ: Ընձյուղն ապահովում է բույսի օդային սնուցումը։
6. Ի՞նչ գործառույթներ է կատարում ցողունը:
   Ցողունն կատարում է փոխադրող գործառույթ՝ ջուրը և իրա հետ լուծված հանքային աղերը տալիս է տերևներին, և տերևներից վերցնում է սինթեզված նյութեր։
7. Ի՞նչ նշանակություն ունեն տերևները:
   Տերևների մեջ սինթեզվում են նյութերը և մանր խողովակների միջոցով դեպի ծաղիկը, պտուղը և  սերմը, Տերևի հիմնական ֆունկցիաներն են օրգանական
   նյութերի սինթեզը, ջրիգոլորշացումը:

Տասնորդական կոտորակների հանումը

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Կատարե՛ք հանում.

ա) 3,56 – 2,14=1,42

բ) 81,22 – 53,12=28,10

գ) 111,782 – 65,327=46,455

դ) 17,1 – 8,256=8,844

ե) 0,625 – 0,1=0,525

զ) 7,35 – 6,35=1

2) Ինչքանո՞վ է 27 մ 38 սմ-ը մեծ 1381 սմ‐ից։

2738-1381=1342
1342 սմ

3) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) 7,86 + x = 10,05

10,05 – 7,86 = 2,19
x = 2,19

բ) 43,19 + x = 45,114

45,114 – 43,19 = 1,924
x = 1,924

գ) 117,18 – x = 38,241

38,241 + 117,18 = 155,421
x = 155,421

դ) 53,27 + x = 90

90 – 53,27 = 36,73
x = 36,73

4) Գտե՛ք 20‐ից փոքր բոլոր զույգ թվերի գումարը։

2+4+6+8+10+12+14+16+18=90

Լրացուցիչ(տանը)

5) Կատարե՛ք հանում.

ա) 1,037 – 1=0,037

բ) 3,263 – 2=1,263

գ) 8,002 – 8=0,002

դ) 11,397 – 9=2,397

ե) 107,03 – 56=51,03

զ) 34,56 – 29=5,56

6) Ուղղանկյան կողմերի երկարությունները 6,37 դմ և 10,01 դմ են։ Ուղղանկյան մեծ կողմը փոքրացրել են 3,2 դմ-ով, իսկ փոքր կողմը՝ 5,5 դմ-ով։ Որքա՞ն է ստացված ուղղանկյան պարագիծը։

6,37<10, 01
10,01–3,2=6,81
6,37–5,5=0,87
6,81+6,81+0,87+0,87=15,36

7) Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

ա) (0,241 – 0,15) ⋅ 100 + (3,72 + 14,25) ⋅ 10=188,7

բ) (56,37 – 43,21) ։ 10 – (2,36 – 2,01) ։ 100=1,3125

8) Կոտորակը ներկայացրե՛ք ամբողջ թվի և մեկից փոքր տասնորդական կոտորակի տարբերության տեսքով.

ա) 9,3=10-0,7

բ) 2,84=3-0,16

գ) 3,681=4-0,319

դ) 15,001=16-0,999

ե) 28,07=29-0,93

զ) 30,609=31-0,391

է) 46,893=47-0,107

ը)100,202=101-0,798

We never win, but we always win

Rick Hoyt is American. He is in a wheelchair because he’s got cerebral palsy. He can’t talk so he uses a computer to communicate with people. Rick is a happy and successful man; he has a job at the University of Boston, and he works in computer studies. Rick loves sport too, and he takes part in marathons and triathlons.
Triathlons? In the triathlon, people swim four kilometers, cycle 180 kilometers and then run a marathon, 42 kilometers. Rick can’t run, cycle or swim because he’s in a wheelchair. So how can he take part in a triathlon?
Rick can take part because he does it with his father, Dick Hoyt. In the running, his father pushes him in his wheelchair. In the swimming, Rick lies in a small boat and Dick swims and pulls him. And in the cycling, Rick sits in a special seat on the front of Dick’s bike. Together, they are ‘Team Hoyt’.
Of course, Team Hoyt never wins the race. The winner of a triathlon usually finishes in about nine hours. The Hoyts usually take about 14 or 15 hours. ‘That’s right,’ says Dick. ‘Rick and I never win. But we think that we always win.’