Լեզվական

315. Փակագծում տրված գոյականները եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՛ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Տղան համարձակ առաջ եկավ: Օրերը ամառանոցում արագ ու հետաքրքիր են անցնում: Ծովափի ժայռերին թառել են սպիտակ թռչունները: Ոստիկանները այդ տանը մի իսկական գազանանոց հայտնաբերեցին: Մարդիկ կարող են հիսուն ձևով «այո» ասել, բայց այդ բառի գրության միայն մեկ ձև կա: Այդ լճի ջուրը երբեք չի սառչում: Մաքուր, անձրևից դեռ թաց փողոցը դատարկ էր: Հավանաբար մարդիկ քնած էին:
Պահանջվող ձևը գտել եմ բային նայելով։

316. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՛ր (ո՞ր դեպքում հոգնակի գրեցիր):

            Փղի համար կնճիթր շատ կարևոր է: Նա դրանով է ուտում ու խմում: Ձագը մոր ետևից վազում է՝ կնճիթով նրա պոչը բռնած: Փիղ ծնողները կնճիթով «ապտակում» են չարաճճի ձագուկին, որը սովորաբար փոքր ավտոբուսի չափ է լինում:

            Երբ փիղն ընկնում է փոսը կամ խճճվում թակարդում, մյուս փղերը մեկնում են կնճիթներն ու նրան օգնում են: Փիղն առանց կնճիթի չի կարող ապրել, բայց աֆրիկյան սավաննաներում հանդիպել են կնճիթից զրկված փղեր: Այդպիսի փղերին ընկերներն են կերակրում: Փղերն իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերոջը չեն լքում:
            Վաղուց ի վեր Հնդկաստանում փիղն ու մարդը բարեկամություն են անում: Խելացի ու հասկացող կենդանիները ոչ միայն ծանր աշխատանք են անում ու կատարում մարդու հանձնարարությունները, այլև, որպես հոգատար դայակներ, խնամում են երեխաներին: Պապը, հայրն ու թոռը կարող են նույն փղի «սաները» լինել. չէ՞ որ փղերը երկար են ապրում՝ յոթանասունից ութսուն տարի:
Հոգնակի գրեցի այն դեպքում, երբ որ գոյականը հոգնակի է։

317. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս:

            Դու առայժմ մրցակից չունես:
            Բայց նա շուտով կհայտնվի:
            Ես ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
            Առանց արժանի մրցակցի դու չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ դառնալ:
            Նա է լինելու քո օգնականը:
            Դու էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:

318. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել էին նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ էր: Ես գիտեի, որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ էր բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում էինք, որ նա իր փորձերը մեզ էլ ցուցադրի:

319. Ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամն անվանում են ենթակա: Փորձի՛ր բացատրել՝ ենթական ու ստորոգյալն ինչո՞ւ են նախադասության գլխավոր անդամներ: Ինչպե՞ս կկոչվեն նախադասության մյուս անդամները:
Ենթական ու ստորգյալը նախադասության գլխավոր անդամներն են, քանի որ նախադասությունը կազմվում է այդ երկու անդամներից, և լրացումներով, որոնք այդքան էլ կարևոր չեն։

Ժողովրդական արվեստի թանգարան

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստի թանգարան, հիմնադրվել է 1978 թվականին։ Ներկայացնում է ինքնուս վարպետների ձեռքով ստեղծված աշխատանքներ հետևյալ ոլորտներում՝ գորգագործություն և կարպետագործություն, ասեղնագործություն և ժանեկագործություն, մետաղի, փայտի և քարի գեղարվեստական մշակում, խեցեգործություն, գեղանկարչություն։ Թանգարանի հիմնադիրը և առաջին տնօրենն էր Հովհաննես Շարամբեյանը։

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանի հավաքածուում առանձնակի տեղ են գրավում սփյուռքահայերի նվիրատվությունները։ Թանգարանի հավաքածուի բացառիկ ցուցանմուշները ցուցադրվել են Ռուսաստանում, Ֆրանսիայում, Բելգիայում, Իտալիայում, Պորտուգալիայում, Հունաստանում, Ավստրիայում, Չինաստանում, Իրանում, Սիրիայում և այլուր։

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանն ունի մասնաճյուղ Դիլիջան քաղաքում։

2020 թվականին Հայաստանի կառավարության որոշմամբ  Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանին է միացել Փայտարվեստի թանգարանը, որն այժմ գործում է որպես փայտարվեստի ցուցասրահ Երևան քաղաքի Պարոնյան փողոցում։

Չարենցի Բանաստեղծություններ

---

Կյանքը – երգի, երկնքի՜ պես անհո՜ւն, անհո՜ւն, –
Կյանքը – կորած աստղերի՜ պես հազարանուն:
Կյանքը – կրակ ճահիճներում՝ կա ու չկա, –
Կյանքը – ճամփորդ, սպասված հյուր, որ պետք է գա:
Կյանքը – երգի, երկնքի՜ պես անհո՜ւն, անհո՜ւն, –
Կյանքը – կորած աստղերի՜ պես հազարանուն …
Հարցեր

Արագածոտնի մարզ

АЙЯ

1. Где проводил весенние каникулы герой рассказа?
в деревню к дедушке.
2. Почему каждый день с утра до вечера он смотрел на небо?
Потому что он не видел аистов.
3. Какие птицы поселились во дворе? 4.
Аисты
Что увидел в сарае мальчик?
яйца
5. Какой разговор произошёл между мальчиком и его товарищем?
– А хочешь иметь своего аиста? – спросил Федя.
– Как это? 
6. Какой птенец появился у аистов?
индюшка
7. Какое решение приняла стая?
решили сделать. И вот аисты улетели.
8. Что случилось с Айей?
яйцо выпало из рук и разбилось.

Согласны ли вы с тем, что…
Аистов мальчик видел много раз, и они его не интересовали. да
Ребятам удалось вырастить домашнего аиста. Нет
В сарае у индюшки вылупился аистёнок.нет
Стая решила, что некрасивого птенца нужно убить. Нет
В смерти Айи был виноват аист.нет

Обсудите с вашими одноклассниками следующие вопросы:
1. Почему Айя не раскрыла крылья?
2. Что бы вы сказали мальчикам, если бы услышали их разговор о том, как можно вырастить домашнего аиста? да
Возможно ли это?да
3. Как выглядят аисты? большие
Приходилось ли вам их видеть?Да

Թումանյանական խնդիրներ

1. «Պոչատ աղվեսի» պոչը նրա  մարմնի երկարության 5/9 մասն էր։ Որքա՞ն էր աղվեսի պոչի երկարությունը, եթե աղվեսի մարմնի երկարությունը 90 սմ էր։
   90:10=10
   10×5=50 սմ

2.  «Կիկոսի մահը» հեքիաթում  հայրը աղջկան  ուղարկում է աղբյուրից ջուր բերելու  և  տալիս է  5 լ և 4 լ տարողությամբ 2 կուժ։  Կկարողանա՞  այդ կուժերի  օգնությամբ աղջիկը  աղբյուրից բերել  ճիշտ 2 լ  ջուր։
Այո
5-4=1
1+3=4
5-3=2

3.  «Շունն ու կատուն »հեքիաթում կատուն 40 սմ երկարությամբ   գառան մորթուց կարող էր շան համար 1 գդակ կարել։ Որքա՞ն էր շան ճանկած  գառան  մորթու երկարությունը, եթե կատուն այդ մորթուց իր համար 2 միանման  գդակ կարեց, որոնցից յուրաքանչյուրի երկարությունը  շան  1  գդակի  մորթու  երկարության  3/4  մասն է կազմում:
40:4=10
10×3=30
30×2=60

4.  «Ոսկու կարասը» հեքիաթում, եթե իմաստունները վճռեին, որ  կարասի մեջ եղած ոսկու  2/6 մասը պետք է տալ  վարող գյուղացուն, իսկ մնացած մասը` հողատիրոջը, ապա հողատիրոջը  ոսկու  ո՞ր մասը կհասներ։
6/6-2/=4/6

5.  «Բարեկենդանը» հեքիաթում մարդը որքա՞ն բրինձ էր գնել, եթե  յուղն ու բրինձը միասին  100 կգ էին  ու  հայտնի է, որ բրինձը  3 անգամ շատ էր կշռում յուղից։

6.Սիրելի սովորողներ, ընտրեք Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից որևէ մեկը և կազմեք խաչբառ, որի պատասխանը կլինի հենց այդ հեքիաթի վերնագիրը կամ հերոսները։

Elizabeth I – ANSWERS

Մաթեմատիկա

• Գտիր  69 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։
  69+1=70=Հ
• Գտիր  600  և 3000  թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։
  600=Ո
• Գտիր  27000 1/9 մասը։
  27000:9×1=3000=Վ
• Գտիր  245  թվի  2/7 մասը։
  245:7×2=70=Հ
• Ո՞րն է ամենափոքր բնական թիվը։
  1=Ա
• Ո՞ր  թվի  5/8  մասն է  հավասար 250-ի։
  250:5×8=400=Ն
• Նարեն ու Նարեկը միասին ունեն  1200 դրամ։ Որքա՞ն գումար ունի Նարեն, եթե Նարեկը Նարեից 2 անգամ շատ գումար ունի։
  800:2=400=Ն
• Քանի՞  բաժանարար  ունի 16 թիվը։
  1, 2, 4, 8, 16=5=Ե
• Գտիր  2000  և 24000 թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։
  2000=Ս

Հորիզոնական

• Ո՞ր   թվի  2/3 մասն է հավասար  6-ի։
  6:2×3=9=Թ
• Ո՞րն է 600 թվի ամենամեծ բաժանարարը։
  600=Ո
• Գտիր 7 և 1000  թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը։
  7×100=7000=Ւ
• Գտիր 200 և 5  թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը։
  200=Մ
•  Ո՞ր թիվն է   հանդիսանում  բոլոր բնական թվերի համար բաժանարար։
  1=Ա
• Ն
•   Գտիր 3 և 100  թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը ։
  3×100=300=Յ
• Գտիր  24  թվի ամենափոքր  բաժանարարը։
  1=Ա
• Տուփում կա 100  կարմիր, 299 կապույը և 50 կանաչ գնդիկ։ Առանց նայելու   ամենաքիչը քանի՞ գնդիկ պետք է հանել տուփից, համոզված լինելու համար, որ 3 տարբեր  գույնի գնդիկներից էլ  դուրս   կգա։
  299+100+1=400=Ն

Ժխտական Խորհարում

Ժխտական խոնարհում

289. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ: Ինչի՞ միջոցով արեցիր:

         Օրինակ՝
            Նա երեկոյան բակում էր: -Նա երեկոյան բակում չէր:
            Ձկների բնակարանը ծովն է:
            Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը:
            Առանց ջրի կյանք կա:
            Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան:
            Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի հանրային             գրադարանում:

Նա բակում էր։ – Նա բակում չեր։
Դու դպրոցում էիր։ – Դու դպրոցում չէիր փ

290. Նախադասություaնները ժխտական դարձրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:

            Օրինակ՝
Մարդը թափահարում է դրոշակը: – Մարդը չի թափահարում դրոշակը:

            Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը:
         Այդ լճի ջրերը սառչում են:
         Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար:
         Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
         Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով:
         Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել:
         Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են:

Բայը ցույց է տալիս գործողություն: Բայի ուղիղ ձևերն ունեն –ել կամ –ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ): Բայն ունի երեք դեմք՝ (I, II, III), և երկու թիվ՝ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):

Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն: Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):

ԽՈՍՔԻ  ՄԱՍԵՐ
ԳՈՅԱԿԱՆ

ԱԾԱԿԱՆ

ԹՎԱԿԱՆ


ԴԵՐԱՆՈւՆ

ԲԱՅ

Հայերենում կա տասը խոսքի մաս՝ գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, կապ, շաղկապ, ձայնարկություն, վերաբերական:
Առարկա ցույց տվող բառերը գոյականներ են:
Ածականը ցույց է տալիս առարկայի հատկանիշ:
Թվականը ցույց է տալիս առարկայի թիվ կամ թվային կարգ:

 Դերանունները անվան փոխարեն գործածվող բառեր են:

Բայը ցույց է տալիս գործողություն:

Սևանա լիճ

Սևանա լիճ, բարձրլեռնային քաղցրահամ խոշոր լիճ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում՝ ծովի մակարդակից մոտ 1900 մետր բարձրության վրա։ Այն երկրագնդի քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է Հարավային Ամերիկայի Տիտիկակա լճից հետո։

Լճի երկարությունը 70 կմ է, առավելագույն լայնությունը՝ 55 կմ։ Հայելու մակերեսը կազմում է 1260 կմ², որով ամենախոշորն է Հարավային Կովկասի տարածքում։ Միջին խորությունը 46.8 մ է, ամենախոր վայրը՝ 83 մ (Փոքր Սևան)։ Ջրի ծավալը 32,92 մլրդ մ³ է։ Սևանա լիճը Շորժայի ստորջրյա թմբով բաժանվում է 2 մասի՝ Մեծ Սևանի (37.7 մ միջին խորություն) և Փոքր Սևանի (50.9 մ)։

Սևանա լիճը Հայկական բարձրավանդակի՝ մեծությամբ երրորդ լիճն է՝ Վանա լճից և Ուրմիոյից հետո։ Ի տարբերություն այդ երկուսի՝ բաց լիճ է և ունի քաղցրահամ ջուր։ Լիճ են թափվում 28 մեծ ու փոքր գետակներ որոնցից են՝ Արգիճի, Մասրիկ, Գավառագետ, Կարճաղբյուր, Վարդենիս, Ձկնագետ, սակայն սկիզբ է առնում միայն մեկը՝ Հրազդանը։ Վերջինիս շնորհիվ ջրերի տարեկան արտահոսքը կազմում է 0.7 կմ³։

Լճի ծագումնաբանական վարկածներից մեկի համաձայն՝ այն առաջացել է չորրորդական ժամանակաշրջանում։ Գոյացել է հրաբխային գործունեության հետևանքով՝ միջլեռնային տեկտոնական իջվածքում սառցադաշտային և ձնհալոցքային ջրեր լցվելու արդյունքում։ Չորս կողմում առանձնակի շրջապատում են Արեգունու, Սևանի, Վարդենիսի, Գեղամա լեռները։

Սևանա լճի ջրերը Հրազդան գետի միջոցով ոռոգում են Արարատյան դաշտը։ Հրազդան գետի վրա կառուցված 6 էլեկտրակայանները ձևավորում են հանրապետության ամենամեծ՝ Սևան-Հրազդան կասկադը։ Խորհրդային իշխանության տարիներին լճի մակարդակը զգալիորեն իջել է, ինչի հետևանքով տարածաշրջանում առաջացել է էկոլոգիական խնդիր։

1978 թվականին ստեղծվել է Սևան ազգային պարկը։ Ջրի մակարդակը վերականգնելու համար կառուցվել է Արփա-Սևան (48.3 կմ, 1963–81 թվականներ), ապա՝ Որոտան-Արփա ջրատարները (21, 6 կմ, 2004 թվական)։