Նախագիծ 5-ի ամփոփում

1) Համեմատե՛ք հետևյալ ռացիոնալ թվերը.

ա) -3 5/6 < -3 3/4,

բ) +8 3/10 < +8 4/9:

2) Կատարե՛ք գործողությունները.

10131/50
-81-2/5=-407/5
20-18/25=518/25
60-3/10=603/10

3) Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ, 6 սմ, 4 սմ։ Գտե՛ք նրա մակերույթի մակերեսը։
S=2x(5×6+6 x4+5×4)
5×6=30
6×4=24
5×4=20
30+24+20=54+20=74
2×74=148

4) Որոշե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝3 1/2սմ, 4 1/3սմ, 5 1/4սմ։
7/2×23/2×3/4=4×3+7/2+1×4=637/8=49 5/8

English saying hello and goodbye

Ջերմային երևույթների բազմազանությունը

1. Ի՞նչ ջերմային երևույթներ գիտեք:
   Խտացում,պնդեցում,գոլորշացում,հալում,եռում, ջերմային ընդարձակում։
2. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում հալում և պնդացում:
   Հալում-երբ որ մարմինը պինդ վիճակից վերածվում է հեղուկ վիճակի։
   Պնդացում-երբ որ մարմինը հեղուկ վիճակից վերացվում է պինդ վիճակի։
3. Ո՞ր մեծությունն է կոչվում եռման ջերմաստիճան:
   100 ցելսիուս ջերմաստիճանը։
4. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում գոլորշացում և խտացում:
   Գոլոշիացում-երբ որ հեղուկ կամ պինդ վիճակում գտնվող մարմինը 100 ցելսիուս ջերմաստիճանի տակ տաքացնելիս այն գոլոշիանում է։
   Խտացում-երբ որ հեղուկ կամ պինդ վիճակում գտնվող մարմինը սառացնելիս փոքրացնում է իր զանգվածը։

Անցածի կրկնություն

1) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.

ա) (3 · b + 4) ։ 2, եթե b = 6, 
(3×6+4):2=11
1) 3×6=18
2) 18+4=22
3) 22:2=11

բ) 48 ։ (2 · c – 6), եթե c = –1,
(8-2)x(2+5)=42
1) 8-2=6
2) 2+5=7
3) 6×7=42

գ) (8 – a) ⋅ (a + 5), եթե a = 2, 
48 : (2 · (-1) – 6) = -6
1) 2 · (-1) = -2
2) -2 – 6 = -2 + (-6) = -8
3) 48:(-8)=-6

դ) (30 – 3 · d) ⋅ (8 · d – 1), եթե d = –2։
(30 – 3 · (-2)) ⋅ (8 · (-2) – 1) = -612
1) 3 · (-2) = -6
2) 30 – (-6) = 30 + 6 = 36
3) 8 · (-2) = -16
4) -16 – 1 = -16 + (-1) = -17
5) 36 ⋅ (-17) = -612

2) Հատվածի երկարությունն է՝ 6 սմ-ին գումարած նրա երկարության կեսը։ Գտե՛ք հատվածի երկարությունը։
6+CB
AB=6×2=12

3) Աշակերտը կարդաց 90 էջ, որ գրքի 2/5 մասն է։ Քանի՞ էջ կա գրքում։
90:2/5=90/1:2/5=90/1:2/5=45/1×1/5=225/1=225

Լրացուցիչ(տանը)

4) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.

ա) (7d + 2) – 6 ⋅ (3 – 4a), եթե d = –3, a = –4
(7x(-3)+2)-6x(3-4x(-4))=-133
1) 7x(-3)=-21
2) -21+2=-19
3) 4x(-4)=-16
4) 3-(-16)=3+16=19
5) 6×19=114
6)-19-114=-19+(-114)=-133

բ) 9 ⋅ (3b + 1) ։ 18 · (4 – 3c), եթե b = 2, c = –1
9x(3×2+1):18x(4-3x(-1))=49/2
1) 3×2=6
2) 6+1=7
3) 9×7=63
4) 63:18=63/18=7/2
5) 3x(-1)=-3
6) 4-(-3)=4+3=7
7) 7/2×7=7/2×7/1=49/2

գ) bdc, եթե b = –2, d = 5, c = –4
-2x5x(-4)=
1) -2×5=-10
2) -10x(-4)=40

դ) km+2db, եթե k = 0, m = 4, d = –7, b = –8
0x4+2x(-7)x(-8)=112
1) 0x4=0
2) 2x(-7)=-14
3) -14x(-8)=112
4) 0+112=112

5) Արկղից, որում կա 7 սպիտակ և 3 կարմիր գնդիկ, առանց նայելու, վերցնում են մի գնդիկ։ Գտե՛ք սպիտակ գնդիկ հանելու հավանականությունը։
7+3=10
7:10=7/10

6) AB հատվածը C կետով բաժանված է երկու մասի, որոնց միջնակետերի հեռավորությունը 812սմ է։ Ինչքա՞ն է AB հատվածի երկարությունը։
8 1/2

7) Նախատեսված է, որ գործարանը 1 ամսում պիտի թողարկի 1000 լվացքի մեքենա։ Սակայն գործարանը պլանը կատարել է 115 %–ով։ Քանի՞ լվացքի մեքենա է թողարկել գործարանը։
1000:100×15=150
1000+150=1150

8) Գտնե՛լ այն բոլոր ծառերի քանակը, որոնք իրարից 5 միավոր հեռավորությամբ տնկված են ուղղանկյունաձև հողամասում, որի կողմերն են՝ 120 միավոր և 70 միավոր։
120+120+70+70=240+140=380
380:5=76

Ուղղանկյունանիստի մակերևույթը և նրա մակերեսը

1) Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ, 6 սմ, 4 սմ։ Գտե՛ք նրա մակերույթի մակերեսը։
S=2x(5×6+6×4+5×4)
5×6=30
6×4=24
5×4=20
30+24+20=54+20=74
2×74=148

2) Գրե՛ք խորանարդի մակերևույթի մակերեսի բանաձևը։
6x4x6x4x6=3456

3) Կարո՞ղ են արդյոք ուղղանկյունանիստի նիստերի մակերեսների արժեքները լինել այսպիսին. 3 սմ², 4 սմ², 5 սմ², 6 սմ², 3 սմ², 2 սմ²:
Ոչ

4) Ունենք 2 սմ կող ունեցող մի խորանարդ։ Քանի՞ քառակուսի սանտիմետրով կավելանա նրա մակերևույթի մակերեսը, եթե նրա կողը մեծացնենք 1 սմ-ով։
2×2=4
4×6=24
3×3=9
9×9=81
81-24=570

Լրացուցիչ(տանը)

5) Ուղղանկյունանիստի լայնությունը 2 սմ է, երկարությունը՝ 2 սմ-ով ավելի, իսկ բարձրությունը՝ երկարությունից 1 սմ-ով պակաս։ Գտե՛ք ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսը։
2+2=4
4-1=3
S=2x(2×4+4×3+2×3)
2×4=8
4×3=12
2×3=6
8+12+6=20+6=26
2×26=52

6) Սենյակի պատերը և առաստաղը ներկելու համար անհրաժեշտ ներկի քանակությունը հաշվելու համար սենյակը պատկերացնում են որպես ուղղանկյունանիստ: Հաշվե՛ք, թե ինչքան ներկ կպահանջվի սենյակը վերանորոգելու համար, եթե նրա լայնությունը 4 մ է, երկարությունը` 6 մ, բարձրությունը` 3 մ, իսկ ամեն 1 մ²-ն ներկելու համար պահանջվում է 110կգ ներկ:
S = 2 · (4 · 6 + 6 · 3 + 4 · 3)
4 · 6 = 24
6 · 3 = 18
4 · 3 = 12
24 + 18 + 12 = 42 + 12 = 54
2 · 54 = 108
108 – 24 = 84
84×1/10=84/1×1/10=42/1×1/5=42/5

7) Ունենք երկու ուղղանկյունանիստ, որոնցից մեկի չափումներն են՝ 3 սմ, 1 սմ, 6 սմ, մյուսինը՝ 2 սմ, 5 սմ, 4 սմ։ Ո՞ր ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսն է ավելի մեծ։
S=2x(3×1+1×6+3×6)
3×1=3
1×6=6
3×6=18
3+6+18=9+18=27
2×27=54
S=2x(2×5+5×4+2×4)
2×5=10
5×4=20
2×4=8
10+20+8=30+8=38
2×38=76
54 սմ քառ.<76 սմ քառ.

8) Խորանարդիկի կողի երկարությունը հավասար է 1 սմ-ի։ Գտե՛ք պատկերի մակերևույթի մակերեսը

S = 2x(1×1 + 1×1 + 1×1)
1×1=1
1×1=1
1×1=1
1+1+1=2+1=3
2×3 = 6
6×13=78

S=2x(1×1+1×1+1×1)
1×1=1
1×1=1
1×1=1
1+1+1=2+1=3
2×3=6
6×18=108

9) Երկրաչափական պատկերները կազմված են 2 սմ, 3 սմ, 6 սմ չափումներ ունեցող ուղղանկյունանիստներից։ Գտե՛ք  այդ պատկերների մակերևույթների մակերեսները։

S=2x(2×3+3×6+2×6)
2×3=6
3×6=18
2×6=12
6+18+12=24+12=36
2×36=72
3×72=216

S=2x(2×3+3×6+2×6)
2×3=6
3×6=18
2×6=12
6+18+12=24+12=36
2×36=72
4×72=288

Ալեքսանդր Մակեդոնացի

1. Փիլիպոս Երկրորդը ինչպե՞ս հզորացրեց Մակեդոնիան և գրավեց Հունաստանը։
   Տարիներ շարունակ Հունաստանի առանձին քաղաք-պետությունները ձևավորում էին ռազմաքաղաքական դաշինքներ, որոնք ծառայում էին ազգակից պոլիսների միացյալ շահերին։ Այդ կառույցների անդադար իրարամերժ պայքարի արդյունքում ծնվում ու կազմալուծվում էին զանազան ալյանսներ։ Գլուխ բարձրացնող Մակեդոնիան նույնպես ուրվագծվում էր որպես լուրջ քաղաքական գործոն։ Իրավիճակը ավելի էին խորացնում տնտեսական հանգամանքները. ամբողջ հունական աշխարհը ողողված էր բազմաթիվ գործազուրկ ռամիկներով, որոնք պատրաստ էին իրենց ծառայությունները առաջարկել ցանկացած կողմին, նույնիսկ թշնամուն։ Ի լրումն ամենի, Աքեմենյան Պարսկաստանը, հունական աշխարհի վաղեմի թշնամին, օգտագործում էր ամեն հնարք պոլիսների միջև հակասությունները սրացնելու համար։
2. Ի՞նչ գիտեք Ալեքսանդր Մակեդոնացու մասին։
   Մակեդոնական գահին բազմել է քսան տարեկան հասակում՝ հոր՝ Փիլիպոս II-իդավադիր սպանությունից հետո։ Ժառանգել է կայացած պետություն և մարտունակ բանակ, որի շնորհիվ էլ կարողացել է իրականացնել ռազմական և քաղաքական հավակնոտ ծրագրեր։ Սկզբում նա ամրացնում է երկրի հյուսիսային սահմանները և վերջնականապես հնազանդեցնում Հունաստանիքաղաք-պետություններին։ Մ․թ․ա․ 334 թվականին Ալեքսանդրն սկսում է իր նշանավոր արևելյան արշավանքը և յոթ տարում նվաճում ամբողջ Աքեմենյան Պարսկաստանը։
3. Ալեքսանդր Մակեդոնացին ինչպե՞ս հաղթեց Աքեմենյան Պարսկաստանին։
   Մ․թ․ա․ 331 թվականի ամռանը Ալեքսանդրի բանակն անցնում է Եփրատ և Տիգրիս գետերը և ճանապարհ բռնում դեպի Մարաստան։ Պարսկական բանակը Դարեհ III Աքեմենյան արքայի գլխավորությամբ, արյաց երկրի մեծ հարթավայրում սպասում էր մակեդոնական բանակի հարձակմանը։ Մ․թ․ա․ 331 թվականիհոկտեմբերի 1-ին Գավգամելա բնակավայրի շրջակայքում տեղի է ունենում Ալեքսանդրի և Դարեհի բանակների վճռական ճակատամարտը։ Գավգամելայի ընդարձակ հարթավայրը (ի տարբերություն Իսոսի) հարմար էր պարսկական զորքի ծավալման համար։ Կուրցիուս Ռուֆուսը հաղորդում է, որ Ալեքսանդրը ուներ 40 հազար հետևակ և 7 հազար հեծյալ։
4. Ի՞նչ եք հասկանում հելլենիզմ ասելով։
   Հելլենիզմը, գործնականում, հիմնականում կենտրոնացած է բազմաստվածային և անիմիստական պաշտամունքի շուրջ:
5. Ալեքսանդրից հետո նրա տերությունը քանի պետության բաժանվեց։
   Ալեքսանդր Մակեդոնացու կայսրության բաժանումը տեղի է ունենում մ․թ․ա․ 280-ական թվականներին։ Արդյունքում՝ Մակեդոնիայի աշխարհակալության տրոհման և առհասարակ՝ Ալեքսանդրի արշավանքների հետևանքով պատմության թատերաբեմ են դուրս գալիս տասնյակ նոր պետություններ։ Դրանց թվում էին երեք խոշոր հելլենիստական պետությունները, որոնք էլ համարվում էին Մակեդոնիայի աշխարհակալության իրավահաջորդները։ Դրանք էին Պտղոմեոսյան Եգիպտոսը, Պարգամոնյան Հունաստանը և Սելևկյան կայսրությունը։ Սելևկյանների կայրությունն իր ժամանակաշրջանի հիմնական հելլենական մշակույթի կենտրոնն էր, որտեղ կենտրոնացել էին հունական քաղաքական էլիտան։ Հույն ժողովուրդը սկսեց արտագաղթել բուն Հունաստանից դեպի Սելևկյանների կայսրություն։
6. Մագնեսիայի ճակատամարտը ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Սելևկյան պետության համար։
   Ք. ա. 190 թվականին Մագնեսիա քաղաքի մոտ Սելևկյանները ծանր պարտություն կրեցին հրոմեացիներից: Ասորիքը միացվեց հայոց տերությանը: Դա Սելևկյան պետության վերջն էր:
7. Ինչպե՞ս Տիգրան Մեծը բազմեց Սելևկյան գահին։
   Երկիրը բզկտվում էր գահակալական կռիվներից և նրանք հրավիրեցին հայոց արքա Տիգրան Մեծին ղեկավարելու երկիրը:
8. Որո՞նք էին հելլենիստական մշակույթի ձեռքբերումները։

Русский

ЗАДАНИЕ 5. Определите род существительных, допишите окончания прилагательных.
Гор́ячий чай, (муж. род), карт́офельное пюр́е(с), конц́ертная ро́яль, голубая эм́аль(ж), своб́одное
такс́и, городское метр́о, тр́удное вр́емя, кр́епкий ќофе.

ЗАДАНИЕ 6. Образуйте имена прилагательные.
1) душ ́утром – утренний душ
2) бил́ет на авт́обус – автобусный билет
3) зверь из л́еса – лесной зверь
4) р́ыба из м́оря – морская рыба
5) кн́ига для дет́ей – детская книга
6) шќура т́игра – тигровая шкура
7) вар́енье из абриќосов – абрикосовое варенье
8) ш́апка из м́еха – меховая шапка
9) п́алка из д́ерева – деревянная палка
10) буль́он из ќурицы – куриный бульон

Ինքնուրույն աշխատանք

1. Եթե Արամի մտապահած  թվին ավելացնենք 127 և ստացված գումարից հանենք  89, ապա կստանանք 111։ Գտե՛ք Արամի մտապահված թիվը։

111+89-127=73

Պատասխան73

2. Եթե Նարեի մտապահած թիվը բազմապատկենք 3-ով ու ստացված արտադրյալին  գումարենք 83, ապա կստացվի 419։ Գտե՛ք  Նարեի մտապահված  թիվը։

(419-89)։3=110

Պատասխան110

3. Եթե Նարեկի մտապահած թվի կրկնապատիկից հանենք 14 և արդյունքը բաժանենք 5-ի, կստանանք 60։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Նարեկը։

( 60*5+14):2=157

Պատասխան 157

4. Ո՞ր թիվն է մտապահել Սոնան, եթե նրա մտապահած թիվը կրկնապատկենք,  արդյունքը փոքրացնենք  10-ով,    կստանանք  200։

(200+10):2=205

Պատասխան 205

5. Եթե Դավիթի մտապահած թիվը բազմապատկենք 4-ով և արդյունքից հանենք 20, կստանանք 2020։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Դավիթը։

(2020+20):4=510

Պատասխան 510

Տիգրան Մեծի տերությունը

1. Տիգրան Մեծի տերության սահմանները որտե՞ղ էին հասնում, և ինչքա՞ն էր Տիգրանի բանակի թիվը։
   Տիգրան Մեծի տերության սահմանները և ազդեցության գոտին ձգվում էր Եգիպտոսից ու Միջորկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս: Բանակի թիվը հասնում էր 300 հազարի: Դրա մեջ ընդգրկված էին նաև նվաճված երկրների բանակները: Բուն հայակական զորքը կազմում էր շուրջ 120 հազար:
2. Ի՞նչ գիտեք Տիգրանակերտ մայրաքաղաքի մասին։
   Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը հիմնվեց մի վայրում, որը Հայոց հողում էր և համեմատաբար կենտրոնական դիրք էր գրավում տերության մեջ: Այստեղ թագադրվել էր արքայազն Տիգրանը:
3. Ինչպե՞ս սկսվեց հայ-հռոմեական պատերազմը։
   Հայ-հռոմեական պատերազմը սկսվեց Լուկոլլոսի հարձակումով Ք.ա. 69 թ. գարնանը: Պոնտոսի արքա Միհրդատը պարտվելով հռոմեացիներին փախավ Հայաստան, նրան հետապնդող Լուկոլլոսը պահանջեց հայերից հանձնել նրան, ինչից էլ Տիգրան Մեծը հրաժարվեց, որն էլ դարձավ պատերազմի պատճառը:
4. Ինչո՞ւ պաշտոնազրկվեց Լուկուլլոսը։
   Լուկոլլոսը պաշտոնազրկվեց Տիգրանակերտի մոտ մղված հայերի հաղթանակից հետո: Հայոց զորքերի օգնությամբ Միհրդատը ազատագրեց Պոնտոսը: Լուկոլլոսին փոխարինեց հռոմեացի զորավար Պոմպեոսը:
5. Ներկայացրե՛ք Արտաշատի պայմանագիրը։
   Ք. ա. 66թ. Արտաշատում Տիգրան Մեծի ու Պոմպեոսի կողմից ստորագրվեց հայ-հրոմեական հաշտության պայմանագիրը:

Անցածի կրկնություն

Դասարանում

1.Տրված են 4 թվեր-30,18,12,45:Գտնել այս թվերի ամենամեծի և ամենափոքրի գումարը:
12+45=57

2.Ինչ թիվ պետք է գումարել առաջին թվին,որպեսզի ստացվի 4-րդ թիվը:
30+15=45

3.Բազմապատկեք 2-րդ և 3-րդ թվերը և գտեք ստացված թվի թվանշանների գումարը:
1812=216
2+1+6=9

4.Գտեք առաջին թվի կրկնապատիկի և երկրորդ թվի եռապատիկի գումարը:

5.Գտեք 3-րդ թվի և 4-րդ թվի հակադիր թվի գումարը
12-45=33

6.Գտեք 1-ին թվի և 3-րդ թվի արտադրյալը:
30×12=360

7.Ինչ թիվ պետք է գումարել 3-րդ թվի քառապատիկին,որպեսզի ստռացվի 1-ին թվի եռապատիկը:
12×4=48
30×3=90
90-48=42

8.Ինչ թիվ պետք է գումարել 2-րդ թվի կրկնապատիկին,որպեսզի ստացվի 4-րդ թվից 3-ով փոքր թիվ:
18×2=36
45-3=42
42-36=6

9.4-րդ թվից փոքր և 6-ին բազմապատիկ քանի թիվ կա:
6-6,12,18,24,20,36,42
7 հատ բազամապատիկ

10.Քանի պարզ բաժանարար ունի 4-րդ թիվը:
45=1,3,5,9,15,45—պարզերն են-3,5

Տանը

31. Եթե մտապահված թվից հանենք 35, ստացված թիվը կրկնապատկենք և արդյունքը փոքրացնենք 3 — ով, ապա կստանանք մտապահված թիվը։ Գտեք մտապահված թիվը։
(x-35)x2-3=x
2x-70-3=x
2x-73=x
2x-x=73
x=73

32. Երեք բնական թվերի գումարը 247 է: Նրանցից մեկը ամենամեծ երկնիշ զույգ թիվն է, իսկ մյուսը` ամենափոքր եռանիշ կենտ թիվը: Գտեք երրորդ թիվը:
101 101+98=199
247-199=4

33. Երկու թվերի գումարը 428 է։ Եթե գումարելիներից մեկը փոքրացնենք 4 անգամ, ապա գումարը կդառնա 218: Գտեք այդ թվերը։
A+B=428
A=428-B
A:4+B=218
(428-B):4+B=218
428-B+4B=218
3B=144
B=148
A+148=428
A=428-128=280
A=280

34. Եթե թվի կրկնապատիկին գումարենք 11, ապա կստանանք 49: Գտեք այդ թիվը:
4
4×2=8
8+11=19

35. Եթե թվի եռապատիկը փոքրացնենք 15 — ով, ապա կստանանք 66։ Գտեք այդ թիվը։
27
15+66=81
81:3=27