Աշխարհագրություն

1. Ինչպե՞ս է առաջացել աշխարհագրությունը։
   Ամենասկզբում եղել է մեկ գիտություն՝ գիտություն բնության մասին: 16-17 դարերից մայր գիտությունից տրոհվել են կենսաբանությունը, քիմիան, ֆիզիկան և աշխարհագրությունը: Այնուհետև Աշխարհագրություն ընդհանուր գիտությունից առանձնացել են ֆիզիկական աշխարհագրությունը (երկրագիտությունը) և սոցիալ-տնտեսական աշխարհագրությունը, որը ի սկզբանե անվանվել է տնտեսական աշխարհագրություն:
2. Որո՞նք են ժամանակակից աշխարհագրության հիմնախնդիրները: 
   Ժամանակակից աշխարհագրության հիմնախնդիրները աշխարհագրական փաստեր բացատրելն է:
3. Նշեք 5 բնական և 5  հասարակական գիտություն, որո՞նք կապ ունեն աշխարհագրության հետ: Հնարավորության դեպքում ցույց տվեք այդ կապը: 
   Բնական
   Ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, բնագիտություն, էկոլոգիա:
   Հասարակական
   Պատմություն, հասարակագիտություն, տնտեսագիտություն, քաղաքագիտություն, ժողովրդագրություն:

Հայոց լեզու

10.Տրված բառերը վանկատի’ր և բոլոր հնարավոր ձևերով տողադարձի՛ր:
Գրավչու-թյուն
Գ-րավչություն,
Գրավ-չություն
Գրավչութ-յուն

ժո-ղովրդական
ժողո-վրդական
ժողովրդա-կան

ճեր-մակաթև
ճերմակա-թև
ճերմա-կաթև

թե-վատարած
թևա-տարած
թևատար-ած

ուղե-վորություն
ու-ղևորություն
ուղևո-րություն
ուղևորու-թյուն
ուղևորութ-յուն

ավ-յուն
ա-վյուն

 11.Տրված բառերը վանկատի՛ր:
ա-նի-րա-կան
ա-նա-պա-հով
չորքոտանի
հե-ռա-գրել
հե-տա-պնդ-ում
տ-ձև-ու-թյուն
հա-րավ-արև-մտ-յան

 12.Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչպե՞ս է կատարվել տրված բառերի տողադարձը:
Ան – օգուտ – նախածանցը բաժանվել է բառի արմատից։
ան- արվեստ-նախածանցը բաժանվել է բառի արմատից։
երկ-ոտանի-երկու արմատները բաժանվել են։
հյուսիս- արևելյան-երկու արմատները բաժանվել են։
նախ-օրոք-նախածանցը բաժանվել է բառի արմատից։
մանր-ատամ-երկու արմատները բաժանվել են։
բևեռ-աղվես-երկու արմատները բաժանվել են։

13. Ուշադրություն դարձրու՛ տողադարձված բառերին և պարզի՛ր, թե ինչո՞ւ գաղտնվանկի ը-ն չի գրվում:
Սևա- գրել, մանրա- նկարչություն, մակա- գրություն, մանրա խնդիր,ակն- դետ, ակն- կալել, մանրա- պճեղ, հարցա- պնդում:

Հասարակական աշխարհագրություն

Դարեր շարունակ աշխարհագրությունն ուսումնասիրել է միայն բնությունն ու բնական
երևույթները: Ըստ էության այդ ուսումնասիրությունը կատարողը եղել է բնական (ֆիզիկական) աշխարհագրությունը: Սակայն, երբ վերածննդի ժամանակաշրջանում հայտնագործվեցին նոր տարածաշրջաններ, ինչպես նաև զարգացան արդյունաբերությունն ու տրանսպորտը, աշխարհագրության կազմում հիմնադրվեց նոր ենթաճյուղտնտեսական աշխարհագրությունը, որն սկսեց ուսումնասիրել տնտեսության տեղաբաշխման հարցերը: Տնտեսական աշխարհագրության զարգացման արդյունքում աշխարհագրությունը դադարեց պարզ միայն բնական գիտություն լինելուց և դարձավ բարդ գիտություն, տարբերվելով մյուս բոլոր գիտություններից:
Այսպես օրինակեթե կենսաբանությունն ու ֆիզիկան մտնում են բնական գիտությունների մեջ, իսկ պատմությունն ու տնտեսագիտությունը հասարակական, ապա աշխարհագրության մի ենթաճյուղըբնական (ֆիզիկական) աշխարհագրությունը մտնում է բնական գիտությունների, իսկ մյուսը տնտեսական աշխարհագրությունը հասարակական գիտությունների մեջ: Այսպիսով աշխարհագրությունը միակն է, որ միաժամանակ և՛ բնական, և՛ հասարակական գիտություն է:
Իսկ ինչո՞ւ աշխարհագրության նոր ենթաճյուղը XVIII դարից սկսած անվանվում է
տնտեսական աշխարհագրություն: Այդ անվանումը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ և՛ տնտեսագիտությունը, և՛ տնտեսական աշխարհագրությունն ուսումնասիրում են միևնույն օբյեկտը տնտեսությունը, բայց տարբեր տեսանկյուններից: Եթե տնտեսագիտությունն ուսումնասիրում է տնտեսության կազմակերպման ու կառավարման հարցերը, ապա տնտեսական աշխարհագրությունը տնտեսության տարածքային բաշխման (տեղաբաշխման) հարցերը: Պատկերավոր ասած տնտեսագիտությունը փորձում է գտնել այն հարցի պատասխանը, թե ինչպե՞ս կազմակերպել տնտեսական գործունեությունը, որ դրա շնորհիվ ստացվի մեծ օգուտ (շահույթ), իսկ տնտեսական աշխարհագրությունը թե ո՞ր տարածքներում տեղաբաշխել տնտեսական օբյեկտները (օրինակ գործարանները, գյուղատնտեսական տնկատափերը), որ այդ տեղաբաշխման շնորհիվ ստացվի մեծ օգուտ (շահույթ): XX դարում վերոնշյալ հարցերից բացի տնտեսական աշխարհագրության առջև ծառացան նոր և ավելի բարդ խնդիրներ: Նախկինում տնտեսական աշխարհագրության ուշադրության կենտրոնում էին բնակչության, արդյունաբերության, գյուղատնտեսության, տրանսպորտի տեղաբաշխման հարցերը, իսկ նոր ժամանակներում տնտեսական աշխարհագրությունն իր ուշադրությունը կենտրոնացրեց նաև մարդու գործունեության նոր ձևերի գիտության, հանգստի
կազմակերպման, սպասարկման, նույնիսկ հանցագործությունների տարածման և սոցիալական այլ հարցերի ուսումնասիրության վրա:
Այսպիսով` տնտեսական աշխարհագրությունն, ըստ էության, սկսեց ուսումնասիրել ոչ
միայն տնտեսական, այլ նաև սոցիալական երևույթների տարածման հարցերը: Այդ պատճառով էլ տնտեսական աշխարհագրությունը վերանվանվեց տնտեսական և սոցիալական, սոցիալտնտեսական կամ էլ հասարակական աշխարհագրություն:
Եվ վերջապես, վերջին մի քանի տասնամյակում վերոնշյալ հարցերին ավելացավ նաև
էկոլոգիական հիմնահարցը, որը հետևանք է բնության վրա հասարակական ներգործության մասշտաբի մեծացման, չվերականգնվող բնական ռեսուրսների սպառման (պարպման) ու բնական միջավայրի քայքայման:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչպե՞ս է առաջացել աշխարհագրությունը։
   Ամենասկզբում եղել է մեկ գիտություն՝ գիտություն բնության մասին: 16-17 դարերից մայր գիտությունից տրոհվել են կենսաբանությունը, քիմիան, ֆիզիկան և աշխարհագրությունը: Այնուհետև Աշխարհագրություն ընդհանուր գիտությունից առանձնացել են ֆիզիկական աշխարհագրությունը (երկրագիտությունը) և սոցիալ-տնտեսական աշխարհագրությունը, որը ի սկզբանե անվանվել է տնտեսական աշխարհագրություն:
2. Որո՞նք են ժամանակակից աշխարհագրության հիմնախնդիրները: 
   Ժամանակակից աշխարհագրության հիմնախնդիրները աշխարհագրական փաստեր բացատրելն է:
3. Նշեք 5 բնական և 5  հասարակական գիտություն, որո՞նք կապ ունեն աշխարհագրության հետ: Հնարավորության դեպքում ցույց տվեք այդ կապը: 
   Բնական
   Ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, բնագիտություն, էկոլոգիա:
   Հասարակական
   Պատմություն, հասարակագիտություն, տնտեսագիտություն, քաղաքագիտություն, ժողովրդագրություն:

Երկրաչափություն

Դասարանում

42. 20 սմ երկարություն ունեցող AB հատվածի վրա նշված է D կետը: Գտեք AD և BD հատվածների երկարությունները, եթե _ BD հատվածը 4 սմ-ով երկար է AD հատվածից։
    AB=20սմ
    BD=AD+4սմ
    AD-?, BD-?
    AB=AD+DB
    20=AD+AD+4
    20=2AD+4
    AD=(20-4):2=8
    DB=8+4=12
43. A, B և C կետերը արդյոք գտնվում են մի ուղղի վրա, եթե AC = 5 սմ, AB = 3 սմ, BC = 4 սմ:
    Լուծում։
    Եթե A, B, C կետերը գտնվեն մի ուղղի վրա, ապա AB, AC և BC հատվածներից մեծը հավասար կլինի մյուս երկուսի գումարին: Ըստ պայմանի` ամենամեծ հատվածը՝ AC–ն, հավասար է 5 սմ, մինչդեռ մյուս երկուսի գումարը՝ AB + BC–ն, հավասար է 7 սմ։ Հետևաբար՝ A, B և C կետերը մի ուղղի վրա չեն գտնվում։
44. C կետը AB հատվածի միջնակետն է, իսկ Օ կետը՝ AC հատվածի միջնակետը:
    ա) Գտեք AC-ն, CB–ն, AO–ն և OB–ն, եթե AB = 2 սմ:
    AC=2:2=1
    CB=AC=1
    AO=2:4=0,5
    OB=2-0,5=1,5
    բ) Գտեք AB–ն, AC-ն, AO–ն և OB-ն, եթե CB = 3,2 մ:
    AB=3,2×2=6,4
    AC=CB=3,2
    AO=3,2:2=1,6
    OB=6,4-1,6=4,8
45. D կետը գտնվում է AB հատվածի վրա, որի երկարությունը 14 սմ է: Գտեք AD հատվածի երկարությունը, եթե DA = 3DB:
    x + 3x = 4x
    4x = 14
    x = 14/4
    x = 3,5 սմ
    14 – 3,5 = 10,5
    AD=10,5

Տանը

46. Ուղղի վրա O, A և B կետերը նշված են այնպես, որ OA = 12 սմ, OB = 9 սմ։ Գտեք OA և = 9 OB հատվածների միջնակետերի հեռավորությունը, եթե O կետը՝
    ա) գտնվում է AB հատվածի վրա
    բ) չի գտնվում AB հատվածի վրա։
47. Հատվածը, որի երկարությունը a է, կամայա– կան կետով տրոհված է երկու հատվածի։ Գտեք այդ երկու հատվածների միջնակետերի հեռավորությունը:
48. 28 սմ–ի հավասար հատվածը տրոհված է երեք անհավասար հատվածների։ Եզրային հատվածների միջնակետերի հեռավորությու– նը 16 սմ է: Գտեք մեջտեղի հատվածի երկարությունը: